Hemoglobine A1c, vaak afgekort als HbA1c, is een vorm van hemoglobine (een bloedpigment dat zuurstof draagt) dat is gebonden aan glucose. Het bepalen van het HbA1c-gehalte in je bloed wordt routinematig uitgevoerd bij mensen met diabetes type 1 en type 2. HbA1c-bloedwaarden geven aan hoe goed diabetes onder controle is. HbA1c-waarden weerspiegelen de bloedglucosewaarden in de afgelopen acht tot twaalf weken en geven niet de dagelijkse stijgingen en dalingen van de bloedglucose aan. Het is een soort gemiddelde van de bloedsuikerspiegel in de voorafgaande weken. De hoeveelheid HbA1c geeft dus een beeld van de gemiddelde bloedglucosespiegel over de afgelopen twee tot drie maanden. Hoge HbA1c-waarden duiden erop dat diabetes niet goed onder controle is. HbA1c wordt doorgaans gemeten om te bepalen hoe goed de behandeling vaan diabetes type 1 of type 2 (waaronder medicatie, lichaamsbeweging of dieetveranderingen) werkt.
- Wat is een HbA1c-test?
- Wat is geglyceerd hemoglobine?
- Waarom wordt deze test uitgevoerd bij volwassenen of kinderen?
- Complicaties voorkomen
- Is de behandeling effectief?
- Diagnose van diabetes
- Hoe wordt de Hba1c-test uitgevoerd?
- Wat meet HbA1c?
- Normaalwaarde of streefwaarde Hba1c
- Wat is een slecht HbA1c-resultaat?
- HbA1c om diabetes te diagnosticeren
- Mensen met diabetes
- Wat is het voordeel van HbA1c ten opzichte van andere diabetesonderzoeken?
- Wijst een hoge HbA1c altijd op diabetes?
Bloedafname / Bron: Istock.com/anna1311
Wat is een HbA1c-test?
De HbA1c-test is een nuttige, eenvoudige en goedkope bloedtest die kan worden gebruikt om diabetes te diagnosticeren en ook om bloedglucosewaarde te controleren bij mensen bij wie diabetes is vastgesteld. HbA1c staat voor geglyceerd hemoglobine en ontstaat doordat glucose zich in het bloed bindt aan hemoglobine in rode bloedcellen. Een HbA1c-bloedtest kan een indicatie geven of de bloedsuikerspiegel in de afgelopen paar maanden hoger is dan normaal, door te kijken naar de hoeveelheid suiker (glucose) in je rode bloedcellen. Indien de concentratie glucose in het bloed stijgt, dan wordt er meer HbA1c gevormd. Aangezien rode bloedcellen een levensloop van grofweg twee tot drie maanden hebben, geeft de hoeveelheid HbA1c een beeld van de gemiddelde bloedglucosespiegel over de afgelopen twee tot drie maanden.
Wat is geglyceerd hemoglobine?
Je rode bloedcellen bevatten een eiwit genaamd hemoglobine (Hb) dat zuurstof draagt. Suiker (glucose) in je bloedbaan kan zich in combinatie met het hemoglobine in rode bloedcellen vermengen, waardoor geglycosyleerd hemoglobine ontstaat. Het gaat hierbij dus om versuikerde cellen van de rode bloedkleurstof. Zelfs mensen met normale bloedglucosespiegels hebben wat geglyceerd hemoglobine in hun bloed, maar als je constant hoge bloedglucosewaarden hebt, zal een hoger percentage rode bloedcellen geglyceerd hemoglobine hebben. De HbA1c-test meet het percentage van alle hemoglobine dat aan glucose is gebonden.
Hemoglobine / Bron: Kku, Wikimedia Commons (CC BY-SA-3.0)
Het HbA1c-niveau weerspiegelt de gemiddelde bloedglucosewaarden van ongeveer de afgelopen 2 tot 3 maanden. Dat komt omdat zodra glucose zich aan hemoglobine in een rode bloedcel gehecht heeft, het daar blijft gedurende de levensduur van de rode bloedcel, wat ongeveer 2 tot 3 maanden is.
Waarom wordt deze test uitgevoerd bij volwassenen of kinderen?
Complicaties voorkomen
Artsen raden vaak aan dat mensen met diabetes elke 3-6 maanden een HbA1c-test ondergaan, omdat dit een indicatie geeft van de algehele controle van de bloedglucosespiegels in de afgelopen 8-12 weken. Een verhoogde HbA1c correleert met een verhoogd risico op het ontwikkelen van diabetescomplicaties zoals diabetische retinopathie, een oogheelkundige complicatie van diabetes.
Is de behandeling effectief?
HbA1c-tests worden gebruikt naast de zelfcontrole door middel van standaard bloedglucosemeting om een beeld te geven van de vraag of de ingezette diabetesbehandeling effectief is.
Diagnose van diabetes
HbA1c-test wordt ook gebruikt bij het stellen van de diagnose van diabetes.
Afname van bloed voor de HbA1c-test / Bron: Istock.com/Jovanmandic
Hoe wordt de Hba1c-test uitgevoerd?
De HbA1c-test is een eenvoudige bloedtest. Het bloed kan worden ingenomen door je huisarts of een verpleegkundige. Het is niet nodig om te vasten voor de test; je kunt gewoon eten en drinken. De resultaten zijn normaal gesproken binnen 24 uur beschikbaar.
Wat meet HbA1c?
De test meet het HbA1c-gehalte in je bloed, wat een soort gemiddelde is van de bloedsuikerspiegel in de voorafgaande 8 tot 12 weken.
Normaalwaarde of streefwaarde Hba1c
In onderstaande tabel staat de HbA1c-normaalwaarde of HbA1c-streefwaarde vermeld voor volwassenen en kinderen met diabetes type 1 of 2.
| Wie | Streefwaarde HbA1c mmol/mol |
|---|---|
| Volwassenen met diabetes | <53 |
| Kinderen met diabetes | <58 |
| Volwassenen/kinderen zonder diabetes | 20-42 |
Wat is een slecht HbA1c-resultaat?
Abnormale resultaten (die hoger zouden zijn dan het normale bereik) duiden op een mogelijke diagnose van diabetes of een slechte regulatie van diabetes.
Voeding en leefstijl / Bron: Gpointstudio/Shutterstock.com
HbA1c om diabetes te diagnosticeren
Als je een HbA1c-test hebt gehad om diabetes te diagnosticeren, wordt de diagnose diabetes gesteld op basis van een resultaat van 48 mmol / mol) of hoger. Vaak wordt een herhalingstest aanbevolen om het resultaat te bevestigen, vooral als je geen symptomen van diabetes hebt. De arts zal ook met je willen praten over je leefstijl, zoals je dieet/voedingspatroon en hoeveel lichamelijke beweging je krijgt.
Mensen met diabetes
Als je reeds gediagnosticeerd bent met diabetes, dan wordt af en toe het HbA1c-gehalte in je bloed bepaald. De beste waarde voor het HbA1c bij volwassen mannen en vrouwen is lager dan 53 mmol/mol. Als het niveau hoger ligt dan de streefwaarde, dan betekent dit dat je bloedsuikerspiegel de laatste periode niet goed wordt gereguleerd. De arts zal met je willen praten over de huidige behandeling en of er aanpassingen nodig zijn.
Wat is het voordeel van HbA1c ten opzichte van andere diabetesonderzoeken?
HbA1c is een eenvoudige bloedtest waarbij geen speciale voorbereiding vereist is (zoals niet eten en drinken) en die op elk moment van de dag kan worden uitgevoerd.
Wijst een hoge HbA1c altijd op diabetes?
Nee, hoge HbA1c-waarden wijzen niet per se op diabetes. Er zijn enkele andere factoren dan diabetes die van invloed kunnen zijn op de HbA1c-niveaus. De meesten mensen hebben type A-hemoglobine (HbA of volwassen hemoglobine), maar sommige mensen hebben een variant van hemoglobine. Dit staat bekend als een hemoglobinopathie en dit kan vals hoge of lage HbA1c-resultaten veroorzaken.
Sommige medicijnen zijn van invloed op de uitkomst van een HbA1c-test / Bron: Stevepb, Pixabay
IJzergebrek en bloedarmoede door ijzertekort kunnen een vals hoog resultaat geven; en hemolytische anemie (een anemie die het gevolg is van hemolyse), bloedverlies, chronische (aanhoudende) leverziekte en chronische nierziekte kunnen een vals laag HbA1c-resultaat geven.
Er zijn ook enkele medicijnen en supplementen die de resultaten beïnvloeden, waaronder:
- ijzer-, vitamine B12- en folaatsupplementen;
- erytropoëtine (epo) behandeling;
- aspirinebehandeling;
- vitamine C of E-supplementen; en
- bepaalde antivirale en antimicrobiële geneesmiddelen.
De arts zal voorafgaand aan de test controleren of deze factoren bij jou van toepassing zijn.
Lees verder
- Diabetes, gevolgen op de lange termijn: symptomen en soorten
- Diabetes, gevolgen op de korte termijn: symptomen en soorten
- Diabetes symptomen: veel plassen, veel drinken, moe, jeuk
- Diabetes type 2: symptomen, oorzaak en behandeling
- Nierschade door diabetes: symptomen en gevolgen nefropathie
© 2019 - 2024 Tartuffel, het auteursrecht van dit artikel ligt bij de infoteur. Zonder toestemming is vermenigvuldiging verboden. Deze informatie is van informatieve aard en geen vervanging voor professioneel medisch advies. Per 2021 gaat InfoNu verder als archief, artikelen worden nog maar beperkt geactualiseerd.
Gerelateerde artikelen
HbA1c en diabetesInleiding Als controle kan een diabeet zelf zijn glucose concentratie meten met een metertje in huis. Voor de arts is he…
Bloedonderzoek HbA1c-test: Diabetes opsporen en opvolgenDe HbA1c-test is een laboratoriumonderzoek dat het gemiddelde bloedsuikergehalte (glucose) van de afgelopen drie maanden…
De helende werking van salieSalie is een heerlijk, aromatisch kruid dat vaak gebruikt wordt in de Italiaanse keuken. Het is lekker bij pasta, pizza…
Diabetes Mellitus: Algemene inleidingDiabetes Mellitus is een ziekte waarbij de Eilandjes van Langerhans te weinig of geen insuline aanmaken. De Eilandjes va…
Stenting: Toepassingen en procedure van plaatsing stentEen stent is een meestal gaasachtig buisje dat door een arts in een ader, slagader of ander kanaal in het lichaam wordt…
Katheters: Types - Intraveneuze katheter en urinekatheterEen katheter is een dunne, flexibele slang die vaak van zacht plastic is gemaakt. Katheters zorgen ervoor dat vloeistoff…
Bronnen en referenties
- Inleidingsfoto: Science photo/Shutterstock.com
- https://www.emedicinehealth.com/hemoglobin_a1c_hba1c/article_em.htm#what_are_high_elevated_levels_of_hemoglobin_a1c
- https://www.mydr.com.au/diabetes/hba1c-test
- https://medlineplus.gov/lab-tests/hemoglobin-a1c-hba1c-test/
- https://www.internisten.nl/sites/internisten.nl/files/uploads/XM/xj/XMxjdSWT1Pyq--Xs6xVd_Q/Folder-nieuwe-HbA1c-waarde.pdf
- https://www.diabetesfonds.nl/over-diabetes/diabetes-in-het-algemeen/wat-is-hba1c
- Afbeelding bron 1: Istock.com/anna1311
- Afbeelding bron 2: Kku, Wikimedia Commons (CC BY-SA-3.0)
- Afbeelding bron 3: Istock.com/Jovanmandic
- Afbeelding bron 4: Gpointstudio/Shutterstock.com
- Afbeelding bron 5: Stevepb, Pixabay
